Zygmunt Stary

Na tronie w Polsce i na Litwie zasiadł w 1506 roku Był już wtedy w sile wieku, miał czterdzieści lat, Jego panowanie okazało się jednym z najdłuższych w historii polskiej monarchii, Królestwo Polskie wraz z Wielkim Księstwem Litewskim tworzyły bardzo silny organizm i mogły konkurować na arenie międzynarodowej z cesarstwem Habsburgów. Zygmunt I Stary jako jeden z Trzech Króli, autor Joos van Cleve, ok, 1520, (Gemäldegalerie, Berlin/wikipedia_domena publiczna) Wielkim sukcesem polskiego króla było pokonanie Zakonu Krzyżackiego i w konsekwencji jego likwidacja, Wielki mistrz został księciem świeckim i w 1525 roku na rynku w Krakowie złożył uroczysty hołd polskiemu królowi, Król ostatecznie wcielił do Korony Mazowsze, które od czasów rozbicia dzielnicowego do 1529 roku pozostawało w luźnym związku z monarchią, Musiał toczyć wojny z Wielkim Księstwem Moskiewskim, Starał się jednak o równowagę międzynarodową i o zachowanie dobrych stosunków z Turkami. Zygmunt był władcą sprawiedliwym i bezstronnym i – jak pisali kronikarze – niczego nie stawiał wyżej ponad dotrzymanie obietnicy, Wytrwale pełnił swoje obowiązki, był przy tym uprzejmy, łaskawy i miłosierny, W kraju poddani otaczali go wielkim szacunkiem. Bona Sforza, królowa Polski, autor nieznany, 1524 (źródło: Muzeum Narodowe w Krakowie _Zbiory Cyfrowe) Król poślubił włoską księżniczkę z rodu Sforzów, W młodości Bona zdobyła staranne wykształcenie, umiała się wypowiadać w uczony sposób, posiadła również wiedzę z zakresu historii, prawa, administracji i teologii, Była osobą gospodarną, oszczędną, a jednocześnie potrafiącą wywierać wpływ na ludzi, Wykazywała przy tym ambicję we wszystkich swoich działaniach, U boku króla spędziła trzydzieści lat. Królewska para opiekowała się artystami, pisarzami i uczonymi, Za pośrednictwem Bony do Polski przybyli artyści z Włoch, Król sfinansował przebudowę zamku królewskiego i budowę Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, perły polskiego Renesansu, Królowa dbała o polską młodzież, która zyskała możliwość zdobycia wykształcenia na włoskich uczelniach. Portret króla Zygmunta Starego, autor nieokreślony, XVII w, według wcześniejszego wizerunku (źródło: Zamek Królewski na Wawelu Państwowe Zbiory Sztuki_Wirtualne Muzea Małopolski) Monarcha nie nadużywał jadła ani napoju, i potępiał to z oburzeniem u innych, Nigdy nie próbował piwa ani miodu, a wino pił tylko za radą i poleceniem lekarzy, Jego ulubioną rozrywką była gra w szachy. Czy wiesz, że... Królowa Bona była miłośniczką roślin i zwierząt, Zakładała ogrody na Wawelu i przy letnim pałacu w Łobzowie, Wprowadziła ogrodnictwo, rozpowszechniła w Polsce modę na warzywa, czyli „włoszczyznę”, propagowała używanie przydatnego w spożywaniu jarzyn widelca, dotąd w Polsce nieznanego. Zadanie Nie tylko Bogu Najwyższemu, ale także na chwałę domu Jagiellonów i Królestwa Polskiego miał dzwonić – taki zamysł przyświecał królowi Zygmuntowi I, kiedy zamówił odlanie dzwonu dla katedry wawelskiej, Królewskie zlecenie wykonał pochodzący z Norymbergii ludwisarz Hans Beham, Po kilkunastu miesiącach prac dokonano uroczystego zawieszenia dzwonu w specjalnie w tym celu przebudowanej dawnej baszcie obronnej, Nosi ona nazwę Wieży Zygmuntowskiej. Dzwon ozdobiony jest płaskorzeźbami przedstawiającymi patronów króla Zygmunta I – podobizną św, Stanisława i św, Zygmunta, obok znajdują się tarcze herbowe Polski i Litwy, Całość uzupełnia łacińska inskrypcja: Bogu najlepszemu, największemu i dziewicy Bogarodzicy, świętym patronom swoim, znakomity Zygmunt król Polski ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał wykonać roku zbawienia... Odczytaj rok ufundowania dzwonu. Dzwon Zygmunta, fragment (wikipedia_domena publiczna) Złoty Wiek Na czas panowania Jagiellonów przypada okres szczególnego rozwoju kraju, Czasy ostatnich Jagiellonów nazywane są Złotym Wiekiem, Królestwo lśniło bogactwem i potęgą, Kraków – stolica państwa – był bogatym, ludnym miastem, otoczonym murami obronnymi z licznymi przedmieściami, Był wielkim ośrodkiem handlu i wytwórczości rzemieślniczej w ówczesnej Europie, Na krakowskim uniwersytecie studiowali żacy z całej Europy. Nad miastem wznosił się zamek królewski na Wawelu, Za sprawą Zygmunta I Starego zamek został przebudowany w nowym, renesansowym stylu na wspaniałą rezydencję polskich władców, Po przybyciu do Polski królowej Bony liczny i wspaniały dwór królewski przeżywał najpiękniejsze chwile, Wawel stał się ośrodkiem kultury renesansowej, znanym w całej Europie, Rozkwitała literatura i sztuka, na królewskim dworze gromadziły się najtęższe umysły tamtych czasów. Widok Krakowa od strony północnej na drzeworycie z 1493 r, (Muzeum Krakowa_Wirtualne Muzea Małopolski_domena publiczna) Król Zygmunt Stary lubił Kraków i niechętnie go opuszczał, Na Wawelu gościły liczne poselstwa z całego ówczesnego świata, Stąd prowadzono wielką politykę, Tutaj odbywały się wspaniałe koronacje i słynne śluby. Królewską działalność naśladowali najzamożniejsi, Powstawały piękne renesansowe siedziby rodzinne, wspomagano artystów, Miłośnikiem sztuki renesansu był Jan Zamoyski, który postanowił wybudować całkiem nowe miasto, zaprojektowane przez włoskich architektów, Zamość jest wspaniałym przykładem renesansowego budownictwa. Warsztaty Plastyczne MHP odcinek 5: Doniczki Na początku XVI wieku z dalekich Włoch przybyła do Krakowa księżniczka Bona Sforza, Została królową Polski, Przywiozła ze sobą nową kulinarną modę, Na pewno wiecie, że mowa o warzywach, W królewskiej kuchni potrawy zaczęto wzbogać aromatycznymi ziołami, Królowa znajdowała licznych naśladowców. Dlatego, dzisiaj w cyklu warsztatów plastycznych z Muzeum Historii Polski pomożemy Wam założyć własny ziołowy ogródek. .