reading time:
Wybór Stanisława Wojciechowskiego na prezydenta
Po zabójstwie w warszawskiej Zachęcie pierwszego prezydenta II Rzeczpospolitej Gabriela Narutowicza (16 grudnia 1922 roku), obowiązki głowy państwa przejął marszałek Sejmu Maciej Rataj. Niestabilna sytuacja wewnętrzna kraju wymagała jednak od niego możliwie najszybszego ogłoszenia terminu nowych wyborów prezydenckich.
Rataj wywiązał się z konstytucyjnego obowiązku i kolejne wybory prezydenckie odbyły się już 20 grudnia. Zgodnie z konstytucją prezydent był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (Sejm i Senat łącznie). Tym razem kandydatów było tylko dwóch. Stanisław Wojciechowski – główny rywal poprzedniego prezydenta Gabriela Narutowicza na lewicy – oraz Kazimierz Morawski – cieszący się poparciem partii prawicowych. Wygrał Stanisław Wojciechowski dzięki poparciu PSL – Piast, PSL – Wyzwolenie, Narodowej Partii Robotniczej (NPR), Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) i posłom mniejszości narodowych.
Zaraz po przeprowadzonym głosowaniu, przedstawiciele parlamentu pojawili się w mieszkaniu prezydenta elekta i poinformowali go o podjętej w imieniu narodu decyzji. Wieczorem Wojciechowski był już zaprzysiężony, a w swym orędziu do rodaków podkreślał potrzebę stworzenia stabilnych i trwałych rządów oraz nawoływał zwaśnione grupy polskiego społeczeństwa do wspólnej i wytężonej pracy na rzecz kraju.Podczas kilkuletniego okresu sprawowania władzy prezydent wspierał pozaparlamentarne gabinety Władysława Sikorskiego oraz Władysława Grabskiego. Miał również niebagatelny wpływ na treść rozporządzeń dotyczących reformy walutowej w 1924 r. Ważnym aspektem działalności Wojciechowskiego stało się dbanie o rozwój przemysłu oraz polskiej spółdzielczości, zaś do legend i anegdot przeszła jego niesamowita skromność. Kierujący polityką kulturalną państwa w latach 1922-1929 Jan Skotnicki odnotował w swych wspomnieniach, że: „Wojciechowski wszystkiego sobie odmawiał, byleby oszczędzić skarb państwa, przypuszczał bowiem, że taki powinien być demokratyczny prezydent”.
W maju 1926 r. Wojciechowski stanął po stronie Sejmu, obowiązującej konstytucji oraz legalnie wyłonionego gabinetu Wincentego Witosa, tym samym sprzeciwiając się próbie przejęcia władzy w Polsce przez swego wieloletniego przyjaciela Józefa Piłsudskiego. Doprowadziło to do otwartego starcia zbrojnego na ulicach Warszawy. Po dwudniowych walkach wojska wierne rządowi wycofały się ze stolicy. Prezydent jednak, w obawie przed wybuchem wojny domowej, postanowił nie kontynuować działań zaczepnych przeciw oddziałom wiernym marszałkowi i 14 maja 1926 r. w Wilanowie zrezygnował z piastowanego urzędu.
Paweł Cichocki
Zdjęcie w tle: Stanisław Wojciechowski, domena publiczna.
Rataj wywiązał się z konstytucyjnego obowiązku i kolejne wybory prezydenckie odbyły się już 20 grudnia. Zgodnie z konstytucją prezydent był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe (Sejm i Senat łącznie). Tym razem kandydatów było tylko dwóch. Stanisław Wojciechowski – główny rywal poprzedniego prezydenta Gabriela Narutowicza na lewicy – oraz Kazimierz Morawski – cieszący się poparciem partii prawicowych. Wygrał Stanisław Wojciechowski dzięki poparciu PSL – Piast, PSL – Wyzwolenie, Narodowej Partii Robotniczej (NPR), Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) i posłom mniejszości narodowych.
Zaraz po przeprowadzonym głosowaniu, przedstawiciele parlamentu pojawili się w mieszkaniu prezydenta elekta i poinformowali go o podjętej w imieniu narodu decyzji. Wieczorem Wojciechowski był już zaprzysiężony, a w swym orędziu do rodaków podkreślał potrzebę stworzenia stabilnych i trwałych rządów oraz nawoływał zwaśnione grupy polskiego społeczeństwa do wspólnej i wytężonej pracy na rzecz kraju.Podczas kilkuletniego okresu sprawowania władzy prezydent wspierał pozaparlamentarne gabinety Władysława Sikorskiego oraz Władysława Grabskiego. Miał również niebagatelny wpływ na treść rozporządzeń dotyczących reformy walutowej w 1924 r. Ważnym aspektem działalności Wojciechowskiego stało się dbanie o rozwój przemysłu oraz polskiej spółdzielczości, zaś do legend i anegdot przeszła jego niesamowita skromność. Kierujący polityką kulturalną państwa w latach 1922-1929 Jan Skotnicki odnotował w swych wspomnieniach, że: „Wojciechowski wszystkiego sobie odmawiał, byleby oszczędzić skarb państwa, przypuszczał bowiem, że taki powinien być demokratyczny prezydent”.
W maju 1926 r. Wojciechowski stanął po stronie Sejmu, obowiązującej konstytucji oraz legalnie wyłonionego gabinetu Wincentego Witosa, tym samym sprzeciwiając się próbie przejęcia władzy w Polsce przez swego wieloletniego przyjaciela Józefa Piłsudskiego. Doprowadziło to do otwartego starcia zbrojnego na ulicach Warszawy. Po dwudniowych walkach wojska wierne rządowi wycofały się ze stolicy. Prezydent jednak, w obawie przed wybuchem wojny domowej, postanowił nie kontynuować działań zaczepnych przeciw oddziałom wiernym marszałkowi i 14 maja 1926 r. w Wilanowie zrezygnował z piastowanego urzędu.
Paweł Cichocki
Zdjęcie w tle: Stanisław Wojciechowski, domena publiczna.