czas czytania:
Bitwa warszawska oczami współczesnych artystów
W pawilonie obok Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie czynna jest wystawa prac czołowych współczesnych polskich artystów pt. Osiemnasta. Ekspozycja powstała z myślą o 90 rocznicy bitwy warszawskiej.
Na wystawie prace pokazali m.in, Krzysztof Bednarski, Włodzimierz J, Zakrzewski, Paweł Kowalewski i Paweł Susid, Ekspozycję można zwiedzać do 1 września
Bitwa Warszawska, tuż po jej zakończeniu, została nazwana przez lorda d’Abernona, 18, bitwą w historii, która zmieniła bieg dziejów, Armia polska wycofując się (a wręcz uciekając) pod naporem wojsk sowieckich zatrzymała się na ostatniej linii obrony pod Warszawą, Piłsudski swoim kontruderzeniem powstrzymał nieustający “pochód za Wisłę” i zniweczył ideę podbicia całej Europy przez bolszewików.
Zadaniem wystawy jest pokazanie tego nadzwyczajnego sukcesu wojennego za pomocą artystycznej metafory, bez taniego patosu i bez propagandowych haseł.
Wystawę podzielono na kilka działów problemowych, pokazujących w skrótowy sposób przebieg wydarzeń, Każdy z tematów prezentowany jest w oddzielnej przestrzeni, co narzuca widzowi konieczność przemieszczania się według założonego scenariusza, Zwiedzającego przez wystawę prowadzą strzałki z map wojskowych.
Wystawa ma charakter artystyczno-edukacyjny, Poszczególne tematy ilustrowane są dziełami sztuki, a gdy zachodzi potrzeba, uzupełnia je opis sytuacji wojennej.
1, CZERWONA LAWA
Ekspozycja w symboliczny sposób pokazuje zagrożenie, jakie stało przed Polską i przed Europą, Na pierwszym planie dominuje, będący ilustracją cytatu z Psalmu 37, obraz Pawła Kowalewskiego “Knuje nieprawy przeciw sprawiedliwemu i ostrzy na niego zęby”, doskonale odzwierciedlający grozę sytuacji, Praca ostro konfrontuje się ze słowami rozkazu Michaiła Tuchaczewskiego o ataku na Polskę: “Przez trupa białej Polski prowadzi droga ku ogólnoświatowej pożodze.” Ekspozycję uzupełniają przerysowane wyobrażenia Marksa, Lenina i Dzierżyńskiego, To prace Pawła Kowalewskiego “Lenin jakiego pamiętam z dzieciństwa” Krzysztof Bednarskiego “Marks – Profeta”, ” Brakująca ręka Włodzimierza Lenina” oraz “Dzierżyński”i Pawła Susida “Rzeczy Włodzimierza Lenina”.
2, POCHÓD ZA WISŁĘ
Przestrzeń konfrontująca sowieckie plakaty propagandowe nawołujące do ataku z polskimi plakatami, wzywającymi do obrony.
3, PIŁSUDSKI
W okresie międzywojennym pojawił się niezliczona ilość wizerunków Marszałka, Temat stał się również bardzo popularny w latach 80, Także dzisiaj portrety Piłsudskiego pojawiają się niezwykle często, Wystarczy sięgnąć po wyszukiwarkę internetową, by stwierdzić, że istnieje ponad 200.000 odniesień! Stąd na złotej ścianie (jak w złotej ramie) pojawia się niekończąca kolumna wydruku komputerowego zamiast jednego z tysięcy obrazów, rysunków czy zdjęć, Obok na ścianie jest fragment wspomnień generała Maxime Weyganda na temat Józefa Piłsudskiego.
4, POLE WALKI
Centralnym elementem tej przestrzeni jest environment Janusza Bałdygi, będący alegorycznym przedstawieniem bitwy, Dwa wielkie kręgi: biały i czerwony, ustawione pionowo naprzeciw siebie, poprzebijane są ostrymi lancami (nawiązanie do kluczowej roli kawalerii w kampanii 1920 roku), Ostrza lanc układają się w wizerunek orła z jednej strony i w czerwoną gwiazdę z drugiej, Widzowie muszą przeciskać się pomiędzy tymi symbolicznymi liniami frontu.
Wiszące w tle na ścianach monochromatyczne, szare, utrzymane w ponurej tonacji obrazy Marcina Chomickiego przedstawiające pociski do karabinów maszynowych, rozczłonkowaną gwiazdę, schematyczne wizerunki czołgów, Dopełnieniem przestrzeni jest umieszczony na ścianie tekst telegramu wysłanego 30 lipca 1920 r, przez Juliana Marchlewskiego do Lenina.
5, PLEBANIA W WYSZKOWIE
Kulminacyjny punkt wystawy, odwołujący się do symbolicznego miejsca, jakim było probostwo w Wyszkowie, To tu na chwilę zatrzymał się “przyszły” rząd Polski – Polrewkom (Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski), by po kilkudziesięciu godzinach w pośpiechu opuścić plebanię, Laura Pawela przedstawia swój artystyczny powidok owej plebanii, Są tu i wspomniane przez kronikarzy powybijane szyby, praca video z roztapiającym się cukrem, prace inspirowane rozmowami w sadzie i zapachem benzyny, opisanymi przez Żeromskiego, Są też enigmatyczne portety “przywódców” stworzone z ziół i liści, Przed wejściem na ścianie fragmenty dwóch tekstów: Komunikatu TKRM i reportażu Stefana Żeromskiego “Na probostwie w Wyszkowie”.
6, TRIUMF
W ciemnym pomieszczeniu Ryszard Grzyb prezentuje swoją pracę “1920 Obrońcy wolności Polski i Europy” czyli autorsko przetworzone nagłówki gazet głoszące zwycięstwo, Hasła, umieszczone są w podświetlanych kasetonach, rozmieszczonych na tapecie zrobionej ze stron gazet z tamtego czasu.
7, 18 BITEW
W kolejnej sali Włodzimierz J, Zakrzewski maluje i zderza ze sobą na jednym obrazie plany 18 bitew , które miały decydujące znaczenie dla dziejów świata, Na ścianie lista bitew: Maraton 490 r, p.n.e., Syrakuzy 413 r, p.n.e., Gaugamela 331 r, p.n.e., Metaurus 207 r, p.n.e., Las Teutoburski 9 r., Pola Katalaunijskie 451 r., Poitiers 732 r., Hastings 1066 r., Orlean 1429 r., klęska hiszpańskiej Wielkiej Armady 1588 r., Blenheim 1704 r., Połtawa 1709 r., Saratoga 1777 r., Valmy 1792 r., Waterloo 1815 r., Sedan 1870 r., Marna 1914 r., Warszawa 1920 r.
Inny, niewielkich rozmiarów obraz W, J, Zakrzewskiego, “Cheronea” z 2007 roku jest uniwersalnym symbolem wojny, Tu z kolei malarz użył znaleziony stary obrazu nieznanego autora, który przedstawia bardzo popularny niegdyś motyw ucieczki bolszewików przed ułanami, Na nim artysta namalował układ starożytnej bitwy, Całość uzupełniają cytaty z Edgara Vincenta D'Abernona.
8, UPOKORZENI, NIEPOKONANI
17 września, dwadzieścia lat później, faktem stał się czwarty rozbiór Polski, Wobec tej właśnie daty alegoryczną rolę pełni obraz Pawła Kowalewskiego “Ja zastrzelony przez Indian”, który prowadzi widza do następnej tragicznej odsłony w stosunkach polsko-rosyjskich - Katynia, Fałszowaną i skrywaną przez pół wieku zagładę polskich oficerów symbolizują dwie prace: obraz Pawła Kowalewskiego “Opowieści lasku katyńskiego” oraz świeżo zrealizowana sekwencja zdjęć Andrzeja Świetlika, przedstawiająca studnię na krakowskim rynku, niezwykły monument upamiętniający tragiczne wydarzenie sprzed 30 lat - w marcu 1980 r, Walenty Badylak dokonał tu aktu samospalenia wobec fałszowania prawdy o Katyniu, Kolejne dzieła pokazują “wyzwolenie” Polski i skutki układu z Jałty - oderwanie połowy kraju i nadzorowaną półwieczną suwerenność, Są to dwie prace Pawła Kowalewskiego - obraz-ikona “Mon Cheri Bolsheviq” oraz groteskowy komentarz do “Małej Apokalipsy” Tadeusza Konwickiego “Zdzichu skacze co noc z butelkami z benzyną”.
Natomiast Janusz Bałdyga pokazuje zarejestrowany kamerą video performance “Przejście graniczne”, którego tematem jest powojenna sytuacja w - podzielonej linią graniczną na pół - wsi Tokary.
9, EPILOG - OSTATECZNE ZWYCIĘSTWO
Ostatnia sala to rok 1989 - pierwsze wolne wybory, których symbolem jest ówczesny wyborczy plakat z Gary Cooperem autorstwa Tomasza Sarneckiego, Ekspozycję kończy billboard stworzony przez Agnieszkę Zalewską na 30-lecie Solidarności a jako memento gipsowa popękana głowa Karola Marksa święcąca wewnątrz czerwonym, złowrogim światłem (K.M, Bednarski, “Marks” z cyklu “Trepanacje”) oraz słowa Józefa Piłsudskiego: “Być zwyciężonym i nie ulec to zwycięstwo, zwyciężyć i spocząć na laurach - to klęska”.
PS
15 sierpnia - 1 września 2010 r., w godz, 10:00 – 20:00
WSTĘP WOLNY
miejsce: Pl.Defilad
organizator: Muzeum Historii Polski
kurator: Paweł Sosnowski
Krótka fotorelacja z otwarcia wystawy
Wernisaż, Od lewej stoją: kurator wystawy: Paweł Sosnowski, rzecznik prasowy MHP: Marek Stremecki, dyrektor Muzeum Historii Polski: Robert Kostro
Wernisaż
Janusz Bałdyga, Alegoria wojny
Na wystawie
Fot, Piotr A, Wasiak / MHP
Niektóre media o wystawie
(pliki w formacie pdf do pobrania)
Rzeczpospolita
edukacja.warszawa.pl
rp_pl
kulturalna.warszawa.pl
warszawa.miastodzieci.pl
money.pl
pap.com.pl
tvn24.pl
tvp.info.pl
twojkurier.pl
wiadomosci.gazeta.pl
wyborcza.pl
Gazeta Wyborcza
kultura.wp.pl
srodmiescie.art.pl
obieg.pl
Polska Zbrojna
Dziennik - Gazeta Prawna
WS.